Bệnh Gút: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị bệnh

Gút là một bệnh chuyển hoá, đặc trưng là có những đợt viêm khớp tái phát và lắng động natri urat trong các mô, gây ra do tăng axit uric trong máu. Phân loại: Bệnh gút cấp, gút mãn tính và thời gian ổn định giữa các cơn gút cấp.

Nguyên nhân bệnh gút

Nguyên phát

Chưa rõ nguyên nhân, mà chế độ ăn thực phẩm có chứa nhiều purin như: gan, tôm, cua, lòng đỏ trứng, nấm được coi là làm nặng thêm bệnh. Gặp 95% ở nam giới, độ tuổi thường gặp là 30-60 tuổi

Thứ phát

• Có thể là do tăng sản xuất axit uric, giảm đào thải axit uric hoặc cả hai:
• Suy thận nói riênh và các bệnh lý làm giảm độ thanh lọc axit uric của cầu thận nói chung
• Các bệnh về máu: Bệnh bạch cầu cấp
• Dùng thuốc lợi tiểu: như Furosemid, Thiazid, Acetazolamid…
• Sử dụng các thuốc diệt tế bào để điều trị các bệnh ác tính như Ciclosporinl; thuốc chống lao
• Các yếu tố nguy cơ của bệnh là: tăng huyết áp, béo phì và hội chứng chuyển hoá, tăng Insulin máu và sự đề kháng Insulin, uống nhiều rượu.

Triệu chứng – Chẩn đoán bệnh

Viêm khớp do gút cấp thường bắt đầu với đau đột ngột (thường là về đêm). Khớp bàn ngón chân của ngón chân cái là thường gặp nhất (gọi là khớp bàn ngón chân cái), nhưng mu bàn chân, mắt cá chân, gối, cổ tay và khuỷu tay cũng là các vị trí thường gặp. Hiếm gặp hơn là khớp háng, khớp vai, khớp cùng chậu, khớp ức đòn, hoặc các khớp cột sống cổ. Cơn đau trở nên trầm trọng hơn, thường là trong vài giờ, và thường rất dữ dội.

1. Có tinh thể urat đặc trưng trong dịch khớp, và/ hoặc:
2. Hạt tophi (thường phát triển nhiều nhất ở bệnh nhân bị gút mạn tính, nhưng hiếm khi xảy ra ở bệnh nhân chưa bao giờ bị viêm khớp do gút cấp. Chúng thường có màu vàng hoặc trắng, dạng nhú hoặc hạt, đơn độc hoặc nhiều hạt.

Chúng có thể xuất hiện ở các vị trí khác nhau, thường là các ngón tay, bàn tay, bàn chân, và xung quanh gân mỏm khuỷu hoặc gân Achille. Hạt tophi cũng có thể hình thành ở thận, các cơ quan khác và dưới da vành tai) được chứng minh có chứa tinh thể urat và có 6 trong 12 biểu hiện lâm sàng, xét nghiệm và X quang sau:

• Viêm tiến triển tối đa trong vòng 1 ngày
• Có hơn một cơn viêm khớp cấp
• Viêm khớp ở một khớp
• Đỏ vùng khớp
• Sưng, đau khớp bàn ngón chân
• Viêm khớp bàn ngón chân ở một bên
• Viêm khớp cổ chân ở một bên
• Tophy nhìn thấy đươc
• Tăng axit uric máu
• Sưng đau khớp không đối xứng
• Nang dưới vỏ xương, không có hình khuyết xương trên X quang
• Cấy vi khuẩn âm tính

Điều trị

1. Điều trị viêm khớp trong cơn gút cấp
2. Dự phòng tái phát cơn gút, dự phòng lắng đọng urat trong các tổ chức và dự phòng biến chứng thông qua điều trị chứng tăng axit uric máu.
3. Chế độ ăn uống – sinh hoạt

• Tránh các chất có nhiều purin như phủ tạng động vật, thịt, cá, tôm, cua… Có thể ăn trứng, hoa quả, ăn thịt không quá 150g/24 gờ. Giảm calo nếu béo phì, cần duy trì trọng lượng cơ thể ở mức sinh lí.
• Không uống rượu
• Giảm cân và tập luyện thể dục thường xuyên
• Uống nhiều nước (khoảng 2-4 lít/ 24 giờ), đặc biệt là nuớc khoáng có kiềm hoặc nước kiềm 14%. Điều này sẽ làm tăng nước tiểu trong 24 giờ, giúp hạn chế tối đa sự lắng động urat trong đường tiết niệu.
• Tránh các thuốc làm tăng lương axit uric máu, tránh các yếu tố làm khởi phát cơn gút cấp như stress, chấn thương…

Điều trị ngoại khoa: phẫu thuật cắt bỏ tophi được chỉ định trong trường hợp gút kèm biến chứng loét, bội nhiễm hạt tophi hoặc hạt có kích thước lớn.
Người bệnh cần thăm khám thường xuyên để theo dõi điều trị bệnh: Thời gian đầu nên tái khám 2 tuần trên lần; sau đó hàng tháng. Nếu kiểm soát tốt bệnh gút, có thể tái khám sau mỗi 2 tháng, 3 tháng và 6 tháng.