Đau thắt lưng

Khoảng 65%-80% những người trưởng thành trong cộng đồng có đau cột sống thắt lưng cấp tính hoặc từng đợt một vài lần trong cuộc đời…

Đau vùng thắt lưng (Low back pain) là hội chứng do đau khu trú trong khoảng từ ngang mức L1 đến nếp lằn mông, đây là một hội chứng xương khớp hay gặp nhất. Khoảng 65%-80% những người trưởng thành trong cộng đồng có đau cột sống thắt lưng cấp tính hoặc từng đợt một vài lần trong cuộc đời và khoảng 10% số này bị chuyển thành đau cột sống thắt lưng mãn tính.

Nguyên nhân dẫn đến đau thắt lưng

Đau vùng thắt lưng do nguyên nhân cơ học

Do căng giãn cơ, dây chằng cạnh cột sống quá mức; thoái hoá đĩa đệm cột sống; thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng; loãng xương; trượt thân đốt sống; dị dạng thân đốt sống.

Đau vùng thắt lưng do một bệnh toàn phần

Đau trong các bệnh khớp mạn tính (viêm cột sống dính khớp, viêm khớp dạng thấp, loãng xương); nguyên nhân nhiễm khuẩn (lao hoặc nhiễm vi khuẩn không do lao); do ung thư; do các nguyên nhân khác (sỏi thận, loét hành tá tràng; bệnh lý động mạch chủ; u xơ tuyến tiền liệt…)

Chẩn đoán bệnh

Chẩn đoán xác định dựa vào triệu chứng bệnh, xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh X-quang

Triệu chứng đau vùng thắt lưng do nguyên nhân cơ học:

1. Đau cột sống thắt lưng do căng giãn dây chằng quá mức: đau xuất hiện đột ngột sau bê vác nặng, sau hoạt động sai tư thế (lao động chân tay kéo dài, đi guốc cao…), rung xóc do đi xe đường dài, sau nhiễm lạnh hoặc sau một cử động đột ngột. Đau thường kèm theo co cứng khối cơ cạnh cột sống, tư thế cột sống bị lệch vẹo mất đường cong sinh lý, khi bác sĩ ấn ngón tay dọc các mỏm gai hoặc vào khe liên đốt ở hai bên cột sống có thể xác định điểm đau.
2. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: thường có biểu hiện của đau thần kinh toạ. Người bệnh đau lan từ cột sống thắt lưng lan xuống mông, phía sau ngoài đùi, mặt trước bên cẳng chân, mắt cá ngoài, qua mu chân tới ngón I nếu bị chèn ép ở L5. Nếu tổn thương ở S1, đau lan xuống mặt sau đùi, cẳng chân, gân Achille, mắt cá ngoài qua bờ ngoài gan chân tới ngón V. Đôi khi co rối loạn cảm giác mông: cảm giác tê bì, kiến bò, kim châm … dấu hiệu Lasegue dương tính. Trường hợp có chèn ép nặng người bệnh có thể có rối loạn cơ tròn (liên quan đến cơ tròn, một phần đường tiêu hoá). Phản xạ gân xương chi thường giảm hoặc mất, có thể có teo cơ đùi hoặc cẳng chân nếu kéo dài.

   

Đối với việc chẩn đoán đau vùng thắt lưng do nguyên nhân cơ học khi thực hiện các xét nghiệm sinh học thường trong giới hạn bình thường; hình ảnh X-quang đa số thường có các triệu chứng của thoái hoá. Chỉ định nhằm loại trừ các trường hợp tổn thương đĩa đệm đốt sống (viêm, u…)

Triệu chứng đau vùng thắt lưng do một bệnh toàn phần

Trong trường hợp này người bệnh thường có triệu chứng kèm theo như: sốt, dấu hiệu nhiễm trùng nếu do nguyên nhân nhiễm khuẩn; có gầy, sút cân nhanh, đau càng ngày tăng, không đáp ứng với các thuốc kháng viêm giảm đau thông thường nếu có nguyên nhân là ung thư; có đau thắt lưng dữ dội ngày càng tăng kèm theo du hiệu shock, da xanh thiếu máu nếu có nghi ngờ phình tách động mạch chủ bụng … Khi có dấu hiệu chỉ điểm của một bệnh toàn thân liên quan đến đau vùng thắt lưng người bệnh cần thực hiện các xét nghiệm, thăm dò chuyên sâu để tìm nguyên nhân.

Điều trị bệnh

Trong điều trị đau thắt lưng nguyên tắc điều trị cần lưu ý gồm:

Điều trị theo nguyên nhân

1. Kết hợp điều trị thuốc với các biện pháp phục hồi chức năng.
2. Hạn chế điều trị ngoại khoa, đặc biệt hạn chế đối với những người bệnh đau vùng thắt lưng cấp.
3. Phác đồ điều trị thường kết hợp với các nhóm thuốc chống viêm không chứa steroid, thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ.
   Bệnh nhân tiến hành điều trị ngoại khoa khi: chỉ định phẫu thuật ở các trường hợp đau cột sống thắt lưng do thoái vị đĩa đệm; kèm trượt đốt sống; đặc biệt trường hợp đau nhiều, có dấu hiệu ép rễ nặng (teo cơ nhanh, rối loạn cơ tròn, rối loạn cảm giác)

Theo dõi và quản lý bệnh hiệu quả

1. Người bệnh cần hiểu rõ tình trạng của mình và thực hiện các biện pháp tránh tái phát đau vùng thắt lưng như:
2. Tránh cúi, tránh vặn xoắn
3. Tránh tư thế mang vật nặng không đúng
4. Điều chỉnh tư thế làm việc đúng
5. Người bệnh nên tập các bài tập liên quan đến cơ bụng, cơ lưng, bơi lội.

   

Thăm khám bác sĩ hoặc chuyên gia y tế khi có các dấu hiệu đau vùng thắt lưng để có hướng dẫn cụ thể và khuyến nghị điều trị phù hợp dựa trên trường hợp cụ thể của từng người bệnh.

---

TLTK: Hội Thấp khớp học Việt Nam, Phác đồ chẩn đoán và điều trị các bệnh cơ xương khớp thường gặp, 2012.