Thoái hoá cột sống cổ

Thoái hoá cột sống cổ có biểu hiện rất đa dạng: đau tăng ở tư thế cổ thẳng hoặc cúi đầu kéo dài; đau lan từ cổ xuống tay phải tay trái hay biểu hiện nhức vùng chẩm đầu; tê rân dọc chi; dễ cáu gắt…

Định nghĩa

Thoái hoá cột sống cổ là bệnh lý mạn tính khá phổ biến, tiến triển chậm, thường gặp ở người lớn tuổi và/ hoặc liên quan đến tư thế vận động. Tổn thương cơ bản của bệnh là tình trạng thoái hoá sụn khớp và đĩa đệm ở cột sống cổ. Có thể gặp thoái hoá ở 7 đốt sống cổ nhưng đoạn C5-C6-C7 là thường gặp nhất.

Nguyên nhân

• Tuổi tác: quá trình thoái hoá của tổ chức sụn, tế bào và tổ chức khớp và quanh khớp (cơ quanh cột sống, dây chằng, thần kinh…)
• Tư thế vận động: dẫn đến tình trạng chịu áp lực kéo dài của sụn khớp

Chẩn đoán

Chẩn đoán lâm sàng bệnh:

Biểu hiện rất đa dạng thường gồm 4 hội chứng chính sau:
Hội chứng cột sống cổ: Đau và co cứng vùng cơ cạnh cột sống cổ cấp hoặc mạn tính; triệu chứng đau tăng lên ở tư thế cổ thẳng hoặc cúi đầu kéo dài, mệt mỏi, căng thẳng, thời tiết thay đổi đặc biệt khi nhiễm lạnh, lao động nặng; có điểm đau ở cột sống cổ; hạn chế vận động cột sống cổ.

Hội chứng rễ thần kinh cổ: Đau lan từ cổ xuống tay phải hoặc trái, hoặc lan lên vùng gáy; đau tăng lên với các tư thế hoặc do ho, hắt hơi, ngồi lâu…; đau sâu trong cơ xương dạng nhức nhối; có thể kèm theo chóng mặt; cảm giác kiến bò, tê rân dọc chi hoặc đầu chi; đau quanh khớp vai, yếu cơ hoặc teo cơ.

Hội chứng động mạch đốt sống: Nhức vùng chẩm, thái dương, trán và hai hố mắt thường vào buổi sáng; có kèm theo chóng mặt, hoa mắt, mờ mắt, nuốt vướng, đau tai, lan ra sau tai, đau ở một tư thế nhất định của đầu.

Hội chứng tuỷ: Dáng đi không vững, đi lại khó khăn; dị cảm ở chi trên, chi dưới hoặc toàn thân; yếu hoặc liệt chi trên hoặc chi dưới; teo cơ ngọn chi; rối loạn vận động chi trên hoặc chi dưới; rối loạn cơ tròn.
Biểu hiện khác: Dễ cáu gắt, thay đổi tính tình, rối loạn giấc ngủ, giảm khả năng làm việc… Tuỳ theo vị trí cột sống cổ bị tổn thương mà có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc đồng thời các biểu hiện trên.

Chẩn đoán phân biệt:

• Các chấn thương cột sống cổ gây tổn thương xương và đĩa đệm
• U nội tuỷ, u thần kinh…
• Bệnh lý của hệ động mạch sống nền

Điều trị thoái hoá cột sống cổ

Nguyên tắc trong điều trị bệnh lý thoái hoá cột sống cổ cần được phối hợp 2 phương pháp nội khoa và phục hồi chức năng:
Điều trị nội khoa: Acetaminophen, nhóm thuốc giảm đau chống viêm không steroid liều thấp, glucosamin sufate, thuốc giãn cơ… (lưu ý bệnh nhân cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn phác đồ điều trị bệnh phù hợp).
Phục hồi chức năng: 

• Các bài tập vận động vùng cổ, đặc biệt là bệnh nhân đã mang nẹp cổ thời gian dài, bệnh nhân có công việc ít vận động vùng cổ.
• Giữ ấm nhất khi thời tiết chuyển lạnh
• Nghỉ ngơi tránh thay đổi tư thế đột ngột
• Các liệu pháp hoá trị liệu: nhiệt, sóng siêu âm, kẽo dãn…

Đối với trường hợp thất bại với điều trị nội khoa và phục hồi chức năng, có biểu hiện chèn ép rễ thần kinh hoặc tuỷ sống tiến triển nặng, trượt đốt sống cấp độ 3-4… người bệnh được chỉ định điều trị ngoại khoa.

TLTK: Hội Thấp khớp học Việt Nam, Phác đồ chẩn đoán và điều trị các bệnh cơ xương khớp thường gặp, 2012.